گرانی مواد غذایی گلوی دانشجویان را خواهد فشرد؟ گروه اجتماعی با نزدیك شدن به آغاز سال تحصیلی و زمان بازگشایی دانشگاه‌ها، اخباری درباره وضعیت اسكان و تغذیه دانشجویان مهاجر به سایر شهرهای غیر از محل اقامت حكایت از آن دارد كه همچنان چون دهه‌های گذشته امكانات رفاهی در حداقل كیفیت است و بهبودی نسبت به سال‌های قبل در این زمینه حاصل نشده است. طبق اعلام رییس صندوق رفاه دانشجویان وزارت علوم، خوابگاه‌هایی كه امسال در اختیار دانشجویان قرار می‌گیرد شامل اتاق‌های دو الی 9 نفره خواهد بود كه اجاره‌بهای این اتاق‌ها بسته به ظرفیت و تعداد نفرات ساكن و همچنین درجه‌بندی اتاق‌ها از 80 هزار تا 452 هزار تومان متغیر است. اینكه در یك خوابگاه 8 یا 9 نفره آن‌هم در ایامی كه شیوع بیماری كووید 19 همچنان یك خطر جدی برای محیط‌های تجمعی است، چه سطحی از رفاه و بهداشت و خدمات پیشگیری از سرایت بیماری‌ها ارایه می‌شود البته همچنان در هاله‌ای از ابهام است، چنانكه دیروز معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه علوم پزشكی ایران اذعان داشت كه با وجود تلاش‌ها برای تامین امكانات لازم در خوابگاه‌ها، مشكلات اقتصادی و اجتماعی در جامعه همان مانع مهمی است كه تامین این امكانات را با مشكل مواجه می‌كند. طی سال‌های گذشته، دانشجویان مهاجر بارها بابت امكانات ضعیف، رفاه پایین و ناچیز، غیربهداشتی بودن خوابگاه‌ها و شرایط اسف‌باری كه به اجبار امكانات مالی و توان اقتصادی خود، ناچار به تحمل آن هستند شكایت كرده بودند. نتایج تحقیقات ادواری طی دهه‌های گذشته حكایت از شكایات مستمر دانشجویان از وضعیت اسف‌بار خوابگاه‌های دانشجویی دارد. از جمله اینكه نتایج تحقیقی كه سال 1375 از دانشجویان مقیم خوابگاه‌های مجردی دانشجویی دانشگاه‌های علوم پزشكی تهران انجام شد نشان داد كه 45.7 درصد دانشجویان ساكن در خوابگاه‌های مجردی دانشگاه‌های علوم پزشكی تهران، شهید بهشتی و ایران كه الگو و قطب آموزش پزشكی در كشور هم هست و باید از بابت تامین امكانات در اولین رده جدول باشد، از وضعیت رفاهی و بهداشتی خوابگاه محل اقامت خود شاكی بوده‌اند. در نیمه دهه 90 و زمانی كه وضعیت درآمدی دولت و دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم طوری نبود كه ناتوان از تامین امكانات رفاهی برای دانشجویان باشند، بارها تصاویری از سینی غذاهای دست‌نخورده رستوران‌های دانشگاه‌های معتبری همچون دانشگاه تربیت مدرس، صنعتی امیركبیر، دریانوردی چابهار، رازی كرمانشاه، بناب و گرمسار، سمنان و زابل منتشر شد كه دانشجویان در اعتراض به كیفیت اسف‌بار غذاها، سینی غذای خود را در راهروهای دانشگاه چیده بودند و خواستار رسیدگی جدی مسوولان بودند. طبق اخباری كه در همان دوران اوج اعتراضات دانشجویان بابت تقلیل شدید كیفیت غذا در رسانه‌ها منتشر شد، وجود «كرم» در غذا، توزیع ماست فاسد و غیربهداشتی بودن محیط توزیع غذا در دانشگاه دریانوردی چابهار، وجود حشرات و تكه‌ای از دستكش یك‌بار مصرف در غذای دانشجویان دانشگاه بناب از شاخص‌ترین موارد اعتراضات دانشجویان به كیفیت اسف‌بار غذاهایی بود كه به گفته مسوولان همگی طی قراردادی با پیمانكاران تامین می‌شود و بنابراین این پیمانكاران هستند كه با وجود دریافت رقم‌های كلان از دانشگاه‌ها، غذایی فاسد، آلوده، غیر قابل خوردن و بی‌كیفیت به دانشگاه‌ها تحویل می‌دهند. چند روز قبل رییس صندوق رفاه دانشجویان درباره مبلغ وعده‌های غذایی دانشجویان برای سال تحصیلی جدید اعلام كرد كه امسال ۳ هزار تومان برای وعده‌های صبحانه، ۴ هزار تومان برای وعده شام و ۶ هزار تومان برای ناهار دانشجویان در نظر گرفته شده در حالی كه اذعان داشت متوسط قیمت تمام‌شده یك پرس غذا، معادل ۶۸ هزار و ۵۰۰ تومان است و البته یارانه كمكی تغذیه دانشجویان از محل قانون هدفمندی یارانه‌ها مبلغ 1553 میلیارد تومان در نظر گرفته شده و مقرر است 2315 میلیارد تومان هم برای خدمات رفاهی در بودجه دانشگاه‌ها در نظر گرفته شود در حالی كه این صندوق همین حالا با كسری ۴ هزار میلیارد تومانی مواجه است. نتایج نظرسنجی اخیر در دانشگاه تربیت مدرس نشان می‌دهد كه حدود ۷۰ درصد دانشجویانی كه در این نظرسنجی شركت داشتند از خدمات پیمانكار مسوول تامین غذای دانشگاه رضایت كافی ندارند. مردادماه امسال، معاون دانشجویی فرهنگی و اجتماعی دانشگاه تربیت مدرس خبر داد كه به دنبال انجام این نظرسنجی، موضوع با پیمانكار تغذیه در میان گذاشته شد و پیمانكار نیز طاقت‌فرسا بودن شرایط كار در آشپزخانه برای اكثریت كارگران و شرایط خاص اقتصادی كشور در پی آزادسازی قیمت‌ها و كمبود شدید اقلام خوراكی نظیر روغن را از عوامل افت شدید كیفیت غذا در ماه خرداد عنوان كرد. این مقام مسوول اشاره داشت كه به استناد مفاد قرارداد منعقدشده با پیمانكار، امكان تعدیل قیمت، در صورت افزایش نرخ مواد اولیه پیش‌بینی شده و پیمانكار قول داده به شرط افزایش 20 تا 25 درصدی پرداخت، كیفیت غذا را افزایش دهد. ابتدای امسال، مسمومیت‌های گسترده در چند دانشگاه خبرساز شد. روز دوم خرداد، در پی اعلام اورژانس تهران درخصوص مسمومیت 49 دانشجوی دختر ساكن در خوابگاه دانشگاه فرهنگیان و انتقال 47 نفر به بیمارستان به دلیل وخامت شرایط عمومی، معاون دانشجویی این دانشگاه اعلام كرد: «علت مسمومیت مشكل گوارشی بوده اما ارتباطی به وخامت شرایط عمومی غذای خوابگاه نداشته و پزشكان معالج اعلام كردند كه دلیل ایجاد این مسمومیت در دانشجویان «ویروس» بوده است و این ویروس از بعد از عید فطر در كشور شایع شده است. پزشكان بیمارستان میلاد نیز این دلیل را تایید كرده‌اند. این مسمومیت میان دانشجویانی شیوع پیدا كرده كه در چند اتاق كنار هم ساكن بودند و با یكدیگر در ارتباط بوده‌اند. برای جلوگیری از سرایت بیماری به دانشجویان دیگر، این دانشجویان قرنطینه شده‌اند و به آنها اعلام شده كه به صورت مجازی در كلاس‌های خود حضور پیدا كنند تا ویروس به دیگران منتقل نشود.» یك روز بعد از این اتفاق، روز سوم خرداد خبر مسمومیت 39 دانشجوی خوابگاهی دانشگاه امام صادق(ع) و وخامت حال مسمومان منتشر شد. بعد از انتشار این خبر در حالی كه طبق اعلام رییس مركز اورژانس تهران، مسمومان به بیمارستان حضرت رسول، بیمارستان امام خمینی، بیمارستان شریعتی، بیمارستان لقمان و بیمارستان فیروزگر منتقل شدند، مدیر روابط عمومی این دانشگاه، ضمن اعلام اینكه مسمومیت دانشجویان با تایید پزشكان آلودگی ویروسی بوده و دانشجویان مسموم تحت نظر هستند، گفت: «حدس اولیه مبنی بر مسمومیت غذایی دانشجویان بود اما بعد از حضور اورژانس و بررسی‌های صورت‌گرفته از سوی پزشكان، تایید شد كه این مسمومیت مربوط به آلودگی ویروسی است كه میان دانشجویان انتقال پیدا كرده چون خوابگاه‌های دانشگاه امام صادق(ع) كنار هم است و اجتماعات دانشجویان در كلاس‌ها و در مسجد دانشگاه هم زیاد است كه باعث سرایت ویروس شده است. حتی برخی از دانشجویان متاهل كه اصلا از غذای خوابگاه مصرف نكرده بودند نیز مبتلا به این مسمومیت شده‌اند. بنابراین این بیماری ارتباطی به غذای خوابگاه ندارد.» به دنبال این اخبار البته معاون امور دانشجویان، با تاكید بر اینكه بروز مسمومیت‌های غذایی ناشی از هوای گرم و در محیط‌های جمعی امری طبیعی است، گفت: «اینكه در یك جمع حدود ۱۰ هزار نفری، ۵۰ دانشجو دچار مسمومیت بشوند، اتفاق خاصی نیفتاده و این امر در همه مراكزی كه زندگی جمعی دارند، اعم از بیمارستان‌ها و... اتفاق می‌افتد منتها در دانشگاه‌ها اطلاع‌رسانی و خبری می‌شود!» ارژنگ اردوان، در گفت‌وگویی كه با خبرگزاری ایسنا داشت، اعلام كرد: «مسمومیت‌های غذایی امری عادی است و این ویروس‌ها همواره در گردش هستند و به نظرم این اتفاق یك امر طبیعی است و اتفاق خاصی نیست! وقتی در یك دانشگاهی حدود ۵ یا حتی ۱۰ هزار دانشجو باشد، اگر حدود ۲۰ نفر از این دانشجویان مسموم شوند، اتفاق خاصی نیست و مسمومیت‌های ویروسی كه اتفاق می‌افتد، ناشی از غذا است؛ اگرچه ممكن است ویروس‌های تنفسی هم عامل مسمومیت‌ها باشد كه دانشگاه علوم پزشكی به همراه كارشناسان بهداشت صلاحیت اظهارنظر در این زمینه را دارند. بیشتر مسمومیت‌هایی كه در دانشگاه‌ها اتفاق می‌افتد، ناشی از هوای گرم، مواد غذایی و موارد اینچنینی است.» اردوان در خصوص تحقیقات مسمومیت دانشجویان دو دانشگاه امام صادق(ع) و فرهنگیان كه در ابتدای امسال اتفاق افتاده بود، گفت: «هنوز نتایج تحقیقات كمیته‌ای كه در این زمینه تشكیل شده بود، به دست من نرسیده و دانشگاه علوم پزشكی آن منطقه باید در این زمینه اظهارنظر كند؛ اما به نظر می‌رسد چیز خاصی نیست و این اتفاقات طبیعی به نظر می‌رسد. البته طبیعی بودن آن به این منظور نیست كه حتما باید این نوع اتفاقات روی بدهد، اما به خاطر گرمای هوا ممكن است دانشجویی از مواد غذایی یا سبزیجات یا میوه‌ای استفاده كرده باشد كه مسمومیت‌های اینچنینی روی بدهد. ما بر سیستم غذایی و آشپزخانه دانشگاه‌ها نظارت كلی و از راه دور داریم و خود معاون دانشجویی و مدیر تغذیه به همراه كارشناسان بهداشت و تغذیه در دانشگاه‌ها نظارت مستقیم و نزدیك از وضعیت تغذیه دانشجویان انجام می‌دهند. سازمان امور دانشجویان نظارت كلی و در زمانی كه بحرانی اتفاق بیفتد، انجام می‌دهد و توصیه‌های بهداشتی كلی را به دانشگاه‌ها ابلاغ می‌كند و صندوق رفاه دانشجویان نیز درخصوص تجهیزات آشپزخانه‌ها نظارت می‌كند. بنابراین نظارت میدانی و مستقیم در این خصوص را خود دانشگاه‌ها انجام می‌دهند.» به دنبال این اظهارات، رییس سازمان امور دانشجویان هم با اشاره به بروز مسمومیت‌های اخیر در میان دانشجویان اظهار كرد: «كارشناسان وزارت بهداشت مساله مسمومیت‌های اخیر دانشجویان چند دانشگاه را مورد بررسی قرار دادند و نظر آنها این بود كه مسمویت ایجادشده میان دانشجویان، «مسمومیت غذایی» است. البته ممكن است دلایل دیگری هم وجود داشته باشد اما بنا بر اعلام كارشناسان وزارت بهداشت، این مسمومیت‌ها به خاطر غذا بوده است.» هاشم داداش‌پور در گفت‌وگو با ایسنا، ضمن اعلام اینكه در سال‌های گذشته نیز چنین اتفاقاتی پیش آمده است، افزود: «در دهه هشتاد نیز مشابه این اتفاق به صورت نقطه‌ای افتاده بود و دانشجویان چند دانشگاه به مسمومیت غذایی دچار شده بودند. ما تلاش می‌كنیم كیفیت غذاها را در حد مطلوبی حفظ كنیم، اما دانشگاه‌ها برای اینكه بتوانند برای هماهنگی با پیمانكاران سلف‌های دانشجویی اقدامات لازم را انجام دهند، به یك باره قادر به انجام چنین كاری نخواهند بود، چراكه معمولا پیمانكاران برای یك بازه زمانی طولانی قرارداد می‌بندند و اگر به لحاظ اقتصادی شرایط بدتر شود، پیمانكار سختی‌های زیادی متحمل خواهد بود.» به دنبال این اتفاق، معاون وزیر و رییس سازمان امور دانشجویان وزارت علوم از پیگیری جدی و فوری اتفاقات اخیر در خصوص مسمومیت چندتن از دانشجویان دو دانشگاه فرهنگیان و امام صادق(ع) خبر داد و گفت: «تاكنون مسمومیت غذایی و ویروس دو عامل اصلی اتفاقات این دو دانشگاه عنوان شده، اما ما در سازمان امور دانشجویان جلسه‌ای را برای بررسی علت دقیق این حادثه تشكیل خواهیم داد و پس از آن اقدامات لازم را در راستای سلامت دانشجویان به كار خواهیم گرفت.» هاشم داداش‌پور افزود: «زمانی كه اتفاق مربوط به دانشگاه فرهنگیان رخ داد و پس از آن نیز این اتفاق در دانشگاه امام صادق(ع) تكرار شد من با مسوولان این دو دانشگاه صحبت كردم و در همین راستا مقرر شد اولین جلسه بررسی موضوع و اتفاقات اخیر در سازمان امور دانشجویان را تشكیل بدهیم تا موارد بررسی شده و مشخص شود علت دقیق اتفاقات اخیر كه از آن به عنوان مسمومیت دانشجویان خوابگاهی یاد می‌شود، چیست. باید اتفاقی كه طی دو روز در دو نقطه متفاوت در خصوص دانشجویان پیش آمده به‌طور دقیق مورد بررسی قرار بگیرد و علت آن مشخص شود و در این بررسی حتما مشخص خواهد شد كه این اتفاقات ناشی از ویروس یا مسمومیت غذایی است یا عوامل پشت پرده‌ای وجود دارد كه وضعیت دانشگاه‌ها را به سمت تشویش سوق می‌دهد. تاكنون دو عامل در خصوص اتفاق اخیر این دو دانشگاه مطرح شده است؛ اول مسمومیت غذایی و احتمال دوم نیز برخی دستگاه‌ها ویروس را عامل این اتفاقات عنوان كردند. ما این موضوع را تك‌بعدی نمی‌بینیم و چون هنوز به جمع‌بندی روشنی دست نیافته‌ایم. لازم است كه بررسی‌های اولیه صورت بگیرد كه در صورت مشخص شدن دلیل می‌توانیم موارد و محدودیت‌های جدیدی را در حوزه سلامت جسمی تعریف كنیم و به دانشگاه‌های كشور ابلاغ كنیم تا مراقبت‌های بیشتری داشته باشند.»
نظرات